Aby uzyskać obywatelstwo szwajcarskie, cudzoziemiec musi mieszkać w tym kraju co najmniej 10 lat, znać jeden z języków urzędowych i nie mieć problemów z prawem. Istnieje kilka sposobów ubiegania się o paszport szwajcarski, a mianowicie poprzez naturalizację/renaturalizację, pochodzenie, adopcję i małżeństwo.
Polityka migracyjna Szwajcarii zmieniła się znacząco w ciągu ostatnich 20 lat. Uzyskanie lokalnego paszportu reguluje ustawa o prawach obywatelskich, ustawa o obcokrajowcach i integracji oraz szwajcarskie rozporządzenie w sprawie obywatelstwa. Państwo skupiło się na przyciąganiu wysoko wykwalifikowanych pracowników z Europy. Takie zmiany polityki zapewniają większe możliwości imigracji.
Szwajcarski paszport zajmuje 7. miejsce w światowych rankingach. Dokument daje możliwość bezwizowego podróżowania do 174 krajów. Atrakcyjność obywatelstwa szwajcarskiego wśród imigrantów jest bezpośrednio związana ze stabilnością gospodarczą, godziwym zabezpieczeniem społecznym, niezawodnym systemem bankowym, umiarkowanym opodatkowaniem, wysokim poziomem edukacji i opieki zdrowotnej. Pomimo trudności z uzyskaniem obywatelstwa w Szwajcarii, wskaźnik imigracji do państwa jest dość wysoki. W pierwszej połowie 2022 r. do kraju przeniosło się około 75 000 osób, czyli o 21% więcej niż w 2021 r. Powody, dla których warto wybrać Szwajcarię jako swoje drugie obywatelstwo, opisano poniżej.
Szwajcarski paszport: jak wygląda i co daje
Istnieje kilka rodzajów paszportów szwajcarskich: urzędowy, dokument uchodźcy (podróżny), dyplomatyczny, zwykły (na czas nieokreślony), dla obcokrajowców mieszkających w kraju oraz tymczasowy. Ten ostatni wydawany jest w nagłych przypadkach na wjazd do kraju i jest ważny maksymalnie przez rok.
W 2022 r. zmienił się wygląd paszportu szwajcarskiego; teraz wygląda nieco inaczej i może zawierać dane biometryczne lub nie mieć chipa. Projekt okładki nowego dokumentu wykonany jest w kolorze czerwonym z białym krzyżem i wytłoczonym kształtem pasma górskiego.
Zalety paszportu Konfederacji Szwajcarskiej:
- możliwość swobodnego przemieszczania się w 174 krajach, a także zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej w krajach strefy Schengen;
- lojalne opodatkowanie;
- uzyskanie usług niezawodnego systemu bankowego;
- udział w życiu politycznym kraju poprzez głosowanie w referendach;
- możliwość korzystania z systemu opieki zdrowotnej w Szwajcarii jako obywatel;
- zakup mieszkań w konfederacji bez zgody agencji rządowych.
Kto i na jakich warunkach może uzyskać obywatelstwo szwajcarskie?
O paszport szwajcarski mogą ubiegać się następujące kategorie osób:
- Małżonek obywatela kraju. Partner prawny pozostający w związku małżeńskim od co najmniej 3 lat może uzyskać obywatelstwo szwajcarskie w drodze uproszczonej procedury naturalizacyjnej. Szwajcarski mąż/żona po 6 latach małżeństwa, jeżeli istnieje ścisły związek z ojczyzną współmałżonka, również może uzyskać paszport w trybie przyspieszonym.
- Nieletni. Prawo do zostania obywatelem ma dziecko, którego rodzice posiadają już paszport konfederacyjny (w tym naturalizowani) i są w związku małżeńskim. Dzieci adoptowane przez Szwajcarów nabywają obywatelstwo lokalnego kantonu lub gminy. W przypadku małoletnich żyjących w konfederacji w wieku od 8 do 18 lat rok w tym okresie liczy się jako 2.
- Potomkowie Szwajcarów. Dzieci mają prawo ubiegać się o status rezydenta, jeśli jedno z ich rodziców było obywatelem konfederacji przed ich urodzeniem lub w chwili ich urodzenia. Jednocześnie o uproszczoną naturalizację mogą ubiegać się osoby urodzone przed 01.01.2006 r. z ojca Szwajcara, który uznał dziecko przed osiągnięciem przez nie pełnoletności i które nie pozostają w związku małżeńskim z matką. Jeżeli wnioskodawca ma wyłącznie matkę posiadającą obywatelstwo szwajcarskie, musi mieć bliskie powiązania z konfederacją. Osoba składająca wniosek musi umieć porozumiewać się w jednym z języków narodowych kraju, znać jego strukturę polityczną, geografię i historię. Znajomi wnioskodawcy mieszkający w Szwajcarii muszą potwierdzić spełnienie tego wymogu.
- Przedstawiciele trzeciego pokolenia obcokrajowców. Osoba składająca wniosek w wieku poniżej 25 lat może ubiegać się o status obywatelstwa, jeśli jego dziadkowie urodzili się lub wyemigrowali do Szwajcarii. Zstępnym jest osoba, której jeden z rodziców ma miejsce zamieszkania na stałe, mieszka w kraju co najmniej 10 lat i uczęszczał tam do szkoły obowiązkowej przez co najmniej 5 lat. Do przedstawicieli tej kategorii zaliczają się także osoby urodzone w Szwajcarii lub posiadające status stałego rezydenta i kształcące się w lokalnej placówce edukacyjnej przez 5 lat lub dłużej.
- Osoba błędnie uznana za obywatela Szwajcarii. Cudzoziemcy, którzy mieszkali w kraju w dobrej wierze i których władze miejskie lub kantonalne uznają za Szwajcarów, mogą ubiegać się o paszport w ramach procedury uproszczonej.
- Osoby, które utraciły obywatelstwo szwajcarskie. Podstawa ta dotyczy osób, które utraciły wcześniej status rezydenta, także w związku z zawarciem związku małżeńskiego z cudzoziemcem. Odebranego obywatelstwa szwajcarskiego nie można przywrócić. Paszportu nie można uzyskać także w przypadku unieważnienia naturalizacji lub adopcji Szwajcara przez cudzoziemca. Osoba, która utraciła status obywatela, ma prawo ubiegać się o jego przedłużenie w ciągu 10 lat.
Małżonkowie obywatela Szwajcarii, małoletnie dzieci oraz osoby błędnie uznane za obywatela Szwajcarii mają prawo ubiegać się o obywatelstwo po 5 latach pobytu w kraju.
W zależności od kantonu i gminy, w której będzie mieszkał imigrant, wymagania stawiane osobom ubiegającym się o obywatelstwo Szwajcarii mogą się znacznie różnić.
Legalne sposoby uzyskania szwajcarskiego paszportu
W przeciwieństwie do większości krajów europejskich Szwajcaria nie zapewnia obcokrajowcom możliwości uzyskania paszportu poprzez zakup nieruchomości, inwestycję lub urodzenie, ponieważ nie przewiduje tego obowiązujące prawo. Obywatelstwo dziecku urodzonemu w konfederacji nie jest nadawane automatycznie. Nie da się legalnie nabyć statusu obywatelstwa.
Naturalizacja
W drodze standardowej naturalizacji cudzoziemcy, którzy:
- potwierdzona znajomość jednego z języków narodowych kraju;
- mieszkasz w kraju co najmniej 10 lat na podstawie zezwolenia na pobyt kategorii C;
- byli obywatelami praworządnymi i nie stwarzali zagrożenia dla porządku publicznego oraz bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa;
- potwierdzona znajomość struktury politycznej i społecznej, geografii i historii konfederacji;
- pomyślnie zintegrował się ze społeczeństwem.
Aby uzyskać obywatelstwo szwajcarskie, cudzoziemiec musi posiadać jedną z podstaw do naturalizacji:
- zatrudnienie;
- otwarcie firmy;
- Niezależność finansowa;
- studiuje na uniwersytecie.
Osoby ubiegające się o obywatelstwo składają wniosek w kantonie lub gminie swojego miejsca zamieszkania w Szwajcarii. Koszt załatwienia wszystkich dokumentów potrzebnych do uzyskania statusu rezydenta średnio w przeliczeniu na osobę dorosłą waha się od 1320 do 3100 EUR. Procedura naturalizacyjna trwa zwykle do 24 miesięcy.
Uproszczona naturalizacja
Procedura ta przewiduje nabycie obywatelstwa szwajcarskiego z niższym wymogiem pobytowym niż przy standardowej naturalizacji dla następujących kategorii cudzoziemców:
- osoby pozostające w legalnym związku małżeńskim z obywatelami Szwajcarii zamieszkującymi w chwili składania wniosku na terytorium konfederacji;
- młodzi cudzoziemcy (do 25. roku życia) w trzecim pokoleniu;
- małoletni bezpaństwowcy i dzieci naturalizowanych obywateli konfederacji, adoptowane lub urodzone przez Szwajcarów;
- skarżących, których władze błędnie wzięły za Szwajcarów.
Z prawa do uzyskania obywatelstwa szwajcarskiego w drodze uproszczonej naturalizacji mogą korzystać małżonkowie obywateli szwajcarskich mieszkający poza konfederacją, pod warunkiem, że para pozostaje w związku małżeńskim od 6 lat lub dłużej. Procedura trwa średnio 1,5 roku.
Przy uproszczonej naturalizacji przybliżony koszt opłaty federalnej w 2023 r. wynosi:
- dorośli – 909 EUR;
- nieletni – 657 EUR;
- do 12 lat – 253 EUR;
- małżonkowie ubiegający się wspólnie o obywatelstwo szwajcarskie – 152 EUR.
Pozostałe opłaty są pobierane według stawek ustalonych przez kanton zamieszkania.
Renaturalizacja (przywrócenie obywatelstwa)
Osoby, które utraciły lub są pozbawione obywatelstwa szwajcarskiego (z wyjątkiem jego unieważnienia i unieważnienia), mogą skorzystać z uproszczonej renaturalizacji, składając wniosek o jego przywrócenie w ciągu 10 lat od jego utraty. Po upływie tego okresu o przedłużenie pobytu może ubiegać się każda osoba, która przebywa na terenie konfederacji co najmniej 36 miesięcy. Czas i koszt przetwarzania są identyczne jak w przypadku standardowej naturalizacji.
Jak uzyskać obywatelstwo szwajcarskie
Osobliwością uzyskania paszportu w Szwajcarii jest to, że cudzoziemiec otrzymuje status obywatela odrębnego kantonu i konfederacji. Wniosek kandydata musi zostać zatwierdzony na szczeblu gminnym, federalnym i lokalnym/lokalnym. Procedura naturalizacji składa się z kilku etapów:
- Uzyskanie pozwolenia na wjazd.
- Rejestracja zezwolenia na pobyt.
- Spełnienie obowiązkowych wymagań i uzyskanie stałego pobytu.
- Złożenie pakietu dokumentów w celu uzyskania obywatelstwa szwajcarskiego.
Rejestracja zezwolenia na pobyt
Dokumenty w celu uzyskania zezwolenia na osiedlenie się w Szwajcarii w celu dalszego nabycia obywatelstwa można złożyć w kantonalnym Urzędzie ds. Migracji i Rynku Pracy właściwym dla jego miejsca zamieszkania. Wniosek należy złożyć przed upływem terminu ważności wizy. W zależności od powodów, długości pobytu, narodowości cudzoziemca i kantonu wymagania stawiane kandydatowi mogą się różnić.
Po nieprzerwanym pobycie w Szwajcarii przez co najmniej 10 lat (dla niektórych grup obywateli – 5) cudzoziemcy, którzy posiadają zezwolenie na pobyt od 5 lat i dłużej, mogą ubiegać się o zezwolenie na osiedlenie się długoterminowe (zezwolenie na pobyt stały). Posiadając pobyt stały, można przebywać w Szwajcarii bez ograniczeń, jednak władze co 5 lat sprawdzają, czy kandydat spełnia wymogi prawne. W przypadku konieczności przedłużenia zezwolenia na pobyt cudzoziemiec powinien złożyć dokumenty w gminie nie później niż na 2 tygodnie przed upływem ważności zezwolenia na pobyt.
Zdanie testu
Warunkiem obowiązkowym nabycia obywatelstwa szwajcarskiego przez osobę cudzoziemską jest pomyślna integracja oraz znajomość jednego z języków państwowych (włoski, francuski, niemiecki, retoromański) na poziomie A2 (pisemny) i B1 (ustny). Możesz udowodnić swoje umiejętności, przystępując do oceny wiedzy i zdając test fide (szwajcarski program integracyjny opracowany przez rząd federalny) lub przedstawiając uznawany w całym kraju certyfikat. Z egzaminu zwolnione są osoby, które ukończyły szkołę średnią lub wyższą na uczelni, w której prowadzono nauczanie w języku narodowym Szwajcarii.
Skuteczną integrację ze społeczeństwem potwierdzają służby kantonalne, sprawdzając cudzoziemców pod kątem:
- poszanowanie wartości konstytucyjnych, porządku i bezpieczeństwa publicznego;
- aktywny udział w życiu gospodarczym, kulturalnym i społecznym kraju;
- posiadanie podstawowej wiedzy z zakresu geografii, polityki, społeczeństwa, historii konfederacji;
- utrzymywanie kontaktu ze Szwajcarami.
Gromadzenie i przygotowywanie dokumentów
Podstawowy wykaz dokumentów wymaganych do uzyskania obywatelstwa szwajcarskiego obejmuje:
- oświadczenie;
- kopia i oryginał ważnego paszportu ze zdjęciem;
- zaświadczenie o braku długu podatkowego;
- wypis z rejestru stanu cywilnego;
- oryginał zeznania podatkowego z poprzednich miejsc zamieszkania za ostatnie 5 lat (wystawiony nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia);
- zaświadczenie o niekaralności w Szwajcarii;
- aktualne zezwolenie na osiedlenie się;
- umowa o pracę i potwierdzenie od pracodawcy lub placówki oświatowej;
- zaświadczenie o zarobkach z ostatnich 3 lat;
- dowód uiszczenia obowiązkowych opłat;
- potwierdzenie integracji;
- powszechnie uznawany certyfikat językowy lub inny dowód znajomości języka;
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia;
- wyciąg bankowy/potwierdzenie niezależności finansowej;
- potwierdzenie braku pomocy społecznej od organów zabezpieczenia społecznego w ciągu ostatnich 36 miesięcy.
Dokumenty dostarczane w języku obcym muszą być zalegalizowane i posiadać tłumaczenie poświadczone notarialnie.
Ubieganie się o obywatelstwo
Możesz pobrać próbkę i złożyć wypełniony wniosek o obywatelstwo szwajcarskie, kontaktując się z kantonem lub gminą miejsca zamieszkania danej osoby lub kontaktując się z Sekretariatem Stanu ds. Migracji (SEM) za pośrednictwem poczty elektronicznej. Czas przetwarzania i procedura składania petycji mogą się znacznie różnić w zależności od wybranego hrabstwa.
Samorządy wydają decyzję o naturalizacji średnio w ciągu 12 miesięcy od zatwierdzenia przez władze federalne, a ogólny czas rozpatrywania wniosku na wszystkich poziomach trwa 2–3 razy dłużej.
Przygotowywanie dokumentów wewnętrznych
Możesz zamówić szwajcarski dowód osobisty i paszport podróżny, składając wniosek online lub osobiście w odpowiednim urzędzie w kantonie, w którym mieszkasz.
Dokument podróży i dowód osobisty ważne są przez 10 lat (lub 5 lat w przypadku osób niepełnoletnich). Rozpatrzenie wniosków o pozwolenia wewnętrzne trwa średnio od 2 do 6 tygodni, a w przypadku paszportu około miesiąca. Od grudnia 2018 r. biometryczny dokument identyfikacyjny dla cudzoziemca wydawany jest w formie karty plastikowej.
Ramy czasowe i koszty uzyskania statusu obywatelstwa szwajcarskiego
Rejestracja zezwolenia na pobyt, będąca pierwszym krokiem na drodze do obywatelstwa i uzyskania szwajcarskiego paszportu, zajmuje cudzoziemcowi 1–2 miesiące lub dłużej. Zezwolenie na pobyt w Szwajcarii wydawane jest na okres 12 miesięcy i może być odnawiane corocznie. Obywatelom państw trzecich wydawane jest biometryczne zezwolenie na pobyt (zezwolenie na osiedlenie się kategorii C), którego okres ważności wynosi 5 lat z możliwością przedłużenia do 10. O obywatelstwo można ubiegać się po uzyskaniu stałego pobytu i pobycie w kraju od ponad 10 lat. W przypadku dzieci żyjących w konfederacji w wieku od 8 do 18 lat minimalny wymóg dotyczący miejsca zamieszkania wynosi 6 lat.
Koszty, jakich powinni się spodziewać obywatele krajów trzecich pragnący uzyskać obywatelstwo szwajcarskie, obejmują:
| Nazwa serwisu | Przybliżony koszt dla osoby dorosłej, w € | Przybliżony koszt dla nieletnich, w € |
|---|---|---|
| Wydawanie wiz | 80 | 40 |
| Złożenie wniosku o naturalizację do SEM | 506 | 253 |
| Obowiązek federalny | 101–152 | 51 |
| Podatek kantonalny | 455–2023 | — |
| Opłata miejska | 506–1012 | — |
| Wydanie dowodu osobistego | 22–71 | 40 |
| Wydanie zezwolenia na pobyt | 96 | 31 |
| Rejestracja zezwolenia na osiedlenie się (zezwolenia na pobyt stały) | 10–96 | 31 |
| Wydanie paszportu | 147 | 61 |
Całkowity okres uzyskania przez cudzoziemca obywatelstwa szwajcarskiego może wynosić od 18 do 48 miesięcy od dnia złożenia wniosku.
Podwójne obywatelstwo szwajcarskie: czy można uzyskać drugi paszport?
Od stycznia 1992 r. Szwajcaria zezwala na podwójne i drugie obywatelstwo. Każdy cudzoziemiec, który przeszedł procedurę naturalizacyjną, może posiadać 2 paszporty. Należy wziąć pod uwagę, że utrata pierwotnego miejsca zamieszkania nie jest wykluczona, jeżeli ustawodawstwo kraju pochodzenia nie przewiduje możliwości posiadania podwójnego/drugiego obywatelstwa. W większości przypadków nie ma potrzeby rezygnowania z pierwszego paszportu.
W przeciwieństwie do podwójnego obywatelstwa, drugie obywatelstwo oznacza, że cudzoziemiec ma kilka rezydencji w różnych krajach, nie uznając praw i obowiązków innego państwa. Nie ma jednolitego systemu, w ramach którego władze szwajcarskie powiadamiają kraj pochodzenia danej osoby o wydaniu szwajcarskiego paszportu.
Odmowa i pozbawienie obywatelstwa
Powody, dla których imigrantowi można odmówić, odebrać lub pozbawić obywatelstwa szwajcarskiego, to działania lub zachowanie osoby, które wyrządzają znaczną szkodę reputacji i interesom Szwajcarii, a także zatajanie przez nią istotnych faktów przed władzami rządowymi i/lub świadome podawanie fałszywych informacji. W przypadku ogłoszenia naturalizacji wnioskodawca może ubiegać się o powtórną procedurę dopiero po 2 latach. Cudzoziemiec może zaskarżyć odmowę i decyzję o pozbawieniu obywatelstwa, składając odpowiedni wniosek do właściwych organów. Konsekwencjami nielegalnego pobytu w kraju mogą być deportacja, unieważnienie zezwolenia na wjazd, wydalenie z kraju, zakaz wjazdu na teren państw strefy Schengen lub nałożenie kar.